Bolesław I "Okrutny, Srogi" Przemyślid (urodzony około 904 roku lub 910 roku, zmarł 15 czerwca między 967 a 972 rokiem) herb
Młodszy syn Wratysława I Przemyślida, księcia Czech i Drahomiry Stodorańskiej.
Książę Czech i Moraw od 28 września między 929 a 935 rokiem do 15 czerwca między 967 a 972 rokiem.
Zapewne mąż od około 929 roku Biagoty Bożeny Stochowskiej (urodzona około 901 roku, zmarła około 957 roku).
Z powodu twardego postępowania wobec pozostałych czeskich książąt, a może też w związku z bratobójstwem, otrzymał przydomek Okrutny.
Istnieje pogląd, że na początku lat sześćdziesiątych X wieku Bolesław pozostawał w sojuszu z Wieletami, skierowanego przeciwko państwu Polan. Jeżeli ten sojusz istniał, to został on rozerwany w 964 roku, kiedy to Bolesław zawarł porozumienie z polskim księciem Mieszkiem I. Porozumienie czesko-polskie zostało utwierdzone w 965 roku, kiedy to córka czeskiego księcia Dobrawa - została wydana za polskiego władcą. We wrześniu 967 roku Bolesław wysłał zięciowi na pomoc oddziały, które pomogły Mieszkowi I w odniesieniu zwycięstwa nad Wolinianami i Wichmanem. Bolesław I rozpoczął w Rzymie starania o utworzenie biskupstwa praskiego.
Zachowały się przekazy o dwóch jego synach: Bolesławie II - jego następcy i Strachkwasie-Chrystianie, oraz dwóch córkach: Dobrawie żonie Mieszka I, ksieciu polskim i Mładzie-Marii. Imie jego żony źródłowo niepewne - Biagota.
W chwili śmierci ojca był małoletni. Po dojściu do lat sprawnych od 922 roku do 929 roku początkowo rządził w dzielnicy Pszowian, gdzie założył swoją rezydencje Bolesłav (obecnie Stară Bolesłav). W momencie podporządkowania się brata Wacława I "Świętego", królowi Niemiec Henrykowi I, Bolesław związał się z przeciwnikami dynastii saskiej: Bawarami, Węgrami, Lucicami. Walka o władzę doprowadziła do zamordowania w czasie uczty w swojej rezydencji księcia Wacława I 28 września 935 roku (lub zdaniem części literatury sześć lat wcześniej) i przejęcia przez Bolesława rządów w Czechach. Wacław został zamordowany przez zauszników Bolesława. Jako pokutę za bratobójstwo postanowił przeznaczyć swojego syna Strachkawa Chrystiana (urodzonego w dniu śmierci Wacława) do życia zakonnego.
Po objęciu władzy Bolesław odmówił płacenia trybutu Niemiec, w wyniku czego doszło do kilkunastoletniej wojny z Ottonem I "Wielkim", królem Niemiec. Był to także moment zrzucenia zależności od Niemiec. Niezależność udało się utrzymać Bolesławowi do 950 roku, kiedy zmuszony został do przyjęcia zależności trybutarnej od cesarza Ottona I. Było to w czasie, gdy Otton, połączywszy siły saskie i bawarskie, prowadził zwycięskie walki z Węgrami, a wojska czeskie uczestniczyły w bitwie nad rzeką Lech. Odnowiono zależność od Niemiec, jednak dyskusyjny pozostaje fakt, czy wznowiono płacenie trybutu, jaki Czechy uiszczały za panowania Wacława I. W 955 roku wojska Bolesława brały udział w walkach Ottona I z Obodrzycami i Lucicami nad Rzepnicą oraz w bitwie z Węgrami nad rzeką Lech.
W 965 roku, wydając swoją córkę Dobrawę za księcia polskiego Mieszka I, osiągnął czasowy sojusz z Polską, wobec wspólnego zagrożenia przez Wieletów.
W polityce wewnętrznej umocnił stanowisko Kościoła w strukturze państwa: przeniósł ciało św. Wacława do Pragi, pod koniec życia zabiegał o utworzenie diecezji praskiej, był niechętny umacnianiu stronnictwa proniemieckiego w państwie. Prócz Czech właściwych obszar jego państwa obejmował prawdopodobnie Śląsk i Małopolskę, być może także Morawy.
Bolesław I zapewnił sobie praktycznie wyłączne panowanie na terenie Kotliny Czeskiej. Utrzymało się tam tylko jedno lokalne państewko rządzone przez Sławnikowców - jednak władali nie jako niezależni władcy, lecz jedynie jako administratorzy terytorium kuřimsko-libickiego. Na terenach swojej domeny Bolesław zakładał grody, w których mianował swoich kasztelanów i osadzał wojskowe załogi. Wśród tych grodów były m.in. Litomierzyce, Mělnik, Boleslav, Kouřim, Doudleby, Práchen i Pilzno. Stworzenie organizacji grodowej pozwalało na regularny pobór podatków.
Rządy Bolesława I rozpościerały się poza środkowe Czechy, jednak zasięg jego panowania pozostaje dyskusyjny. Czescy badacze przyjmują, że państwo Przemyślidów za panowania Bolesława obejmowało Śląsk i część Małopolski. Jeśli chodzi o Morawy, to starsza czeska historiografia przyjmowała, że zostały opanowane przez Bolesława I po klęsce Węgrów nad rzeką Lech w 955 roku. Obecnie, pod wpływem badań archeologicznych, przyjmuje się, że Bolesław I zajął północne Morawy z Ołomuńcem, zaś południową część tej krainy Czesi zajęli w latach dziewięćdziesiątych X wieku.
Podczas rządów Bolesława został założony pierwszy klasztor w Czechach. Był to żeński benedyktyński klasztor św. Jerzego na praskim zamku. Pierwszą księnią została córka Bolesława - Mlada.
W źródłach panują rozbieżności co do daty śmierci Bolesława I. Kronikarz Kosmas z Pragi podał, że zmarł 15 lipca 967 roku. Datę roczną kwestionuje się z następujących powodów: współczesny Bolesławowi I kronikarz Widukind z Korbei podaje, że ten we wrześniu 967 roku wspomagał swojego zięcia Mieszka I w bitwie z Wolinianami i Wichmanem, Kosmas mógł chcieć "uśmiercić" wcześniej Bolesława I, aby przypisać założenie biskupstwa praskiego wyłącznie jego synowi Bolesławowi II,w sazawskiej redakcji rękopisu Kosmasa (rękopis drezdeński) z przełomu XII i XIII wieku jako rok śmierci Bolesława I podany jest rok 972, Rocznik czeski z drugiej połowy XIII wieku, zdaniem badaczy czerpiący informację pośrednio z zaginionego najstarszego rocznika praskiego z końca X wieku, podaje, że Bolesław I zmarł w 972 roku.
Z tego powodu badacze uznają zasadniczo, że Bolesław I zmarł właśnie w 972 roku.
Żródła:
"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego
Poczet książąt i królów Czech - autor: Przemysław Jaworski
Bolesław I "Okrutny" w "Wikipedii"